Błędy w sztuce medycznej – czym są?

Udając się do szpitala czy też przychodni powinieneś martwić się nie tylko swoim stanem zdrowia, ale także tym, czy pomoc zostanie Ci udzielona we właściwy sposób. Coraz częściej bowiem można spotkać się ze sprawami sądowymi będącymi skutkiem tzw. błędów medycznych. Pewnie zastanawiasz się też, co to takiego? Wyjaśnię Ci to w tym artykule. Niestety, będę musiał posłużyć się w tym celu „językiem prawniczym”, choć oczywiście w jak najmniejszym, jedynie koniecznym zakresie.

Z niniejszego wpisu dowiesz się:

• Co to jest błąd medyczny?
• Na czym polega błąd lekarski?
• Jakie są rodzaje błędów medycznych?
• Jakie są przykłady najczęściej występujących błędów medycznych oraz lekarskich?

Co to jest błąd medyczny?

Musisz wiedzieć, że samo pojęcie „błędu medycznego” nie zostało zdefiniowane wprost w żadnym przepisie polskiego prawa. Przyjmuje się jednak, iż stanowi go każde nieumyślne działanie, zaniedbanie lub zaniechanie lekarza, lekarza dentysty, pielęgniarki, położnej, ratownika medycznego lub innej osoby wykonującej zawód medyczny, które powodują powstanie szkody u pacjenta.

Pomocniczo można sięgać do ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, która zawiera pośrednią definicję „błędu medycznego”. Wprawdzie posługuje się ona pojęciem „zdarzenia medycznego”, jednak wszystkie jego cechy odpowiadają tym, którymi charakteryzuje się właśnie ten pierwszy.

Poprzez „zdarzenie medyczne” wyżej wymieniony akt prawny rozumie sytuację w której nastąpiło zakażenie pacjenta biologicznym czynnikiem chorobotwórczym, uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo jego śmierć, będące następstwem niezgodnych z aktualną wiedzą medyczną:

• diagnozy, jeżeli spowodowała ona niewłaściwe leczenie albo opóźniła właściwe leczenie, przyczyniając się do rozwoju choroby,
• leczenia, w tym wykonania zabiegu operacyjnego,
• zastosowania produktu leczniczego lub wyrobu medycznego i jego wyposażenia, systemu i zestawu zabiegowego, albo wyrobu medycznego lub jego wyposażenia do diagnostyki in vitro.

Muszę Ci wyjaśnić, że uszkodzenie ciała to wszelkie rodzaje naruszenia spójności fizycznej człowieka, powodujące jej zniszczenie, a więc zerwanie ciągłości tkanek ciała lub jego organów. Może to być więc powstanie rany, złamanie czy też utrata części ciała, etc.

Rozstrój zdrowia z kolei, może być skutkiem uszkodzenia ciała, bądź też powstać w sposób samoistny. Polega on na spowodowaniu dysfunkcji organizmu człowieka poprzez wywołanie niewłaściwego działania układów lub systemów będących jego częścią składową, takich jak na przykład system nerwowy czy układ pokarmowy. Nie wywołuje on jednak w ten sposób ich widocznego na zewnątrz uszkodzenia.

Na koniec, warto wskazać, że błąd medyczny jest pojęciem szerszym niż błąd lekarski.

Co to jest błąd lekarski?

Wiele osób zamiennie posługuje się pojęciami „błąd medyczny” oraz „błąd lekarski”, traktując je jako tożsame. Z punktu widzenia prawnego, to duży błąd. Błąd w sztuce lekarskiej jest bowiem niejako częścią błędu medycznego, w węższym ujęciu. Jak stwierdził Sąd Najwyższy, „błędem w sztuce lekarskiej nazwiemy czynność bądź zaniechanie lekarza w zakresie diagnozy i terapii, niezgodną z nauką medycyny w zakresie dla lekarza dostępnym”.

Tym samym, błędy lekarskie to po prostu błędy medyczne, popełnione wyłącznie przez lekarzy, a nie osoby wykonujące inne zawody medyczne.

Jakie są rodzaje błędów medycznych?

Wyróżnia się cztery podstawowe rodzaje błędów medycznych:

• diagnostyczny,
• terapeutyczny,
• techniczny,
• organizacyjny.

Błąd diagnostyczny

Ten rodzaj błędu medycznego może polegać na:

• postawieniu nieprawidłowej diagnozy co do stanu zdrowia pacjenta lub charakteru jego schorzenia,
• dokonaniu wadliwej interpretacji wyników prawidłowo wykonanego badania diagnostycznego,
• i wyboru w jej efekcie niewłaściwego sposobu lub metody terapii bądź leczenia.

Na ogół więc błąd diagnostyczny wynika z omyłek popełnionych przez przedstawiciela zawodu medycznego w trakcie przeprowadzania wstępnych czynności z chorym, o charakterze rozpoznawczym, tzw. wywiadu lub też dokonania przez niego niewłaściwej analizy wyników wykonanych badań diagnostycznych.

Błąd terapeutyczny

Błąd terapeutyczny polega na podjęciu niewłaściwych czynności leczniczych, powodujących w efekcie nieskuteczny przebieg procesu leczenia pacjenta. Może on powstać na skutek:

• dokonania wadliwego rozpoznania – w takim przypadku stanowi on kontynuację błędu diagnostycznego,
• dokonania wprawdzie prawidłowego rozpoznania i diagnozy, jednak zastosowania na ich podstawie wadliwego postępowania leczniczego.

Błąd techniczny

Błąd techniczny polega na niewłaściwym realizowaniu czynności podejmowanych przez personel medyczny. Może on dotyczyć zarówno czynności stricte medycznych, wykonywanych w trakcie procesu leczenia, jak i technicznych, w wąskim rozumieniu tego słowa.

W ujęciu prawnym, sprowadza się on do naruszenia powszechnie obowiązujących reguł ostrożności przy podejmowaniu ściśle określonych czynności medycznych.

Błąd organizacyjny

Ten rodzaj błędu medycznego jest ściśle związany z funkcjonowaniem danej placówki medycznej i polega na naruszeniu przyjętych w danej przychodni czy szpitalu reguł postępowania, opartych na obowiązujących przepisach prawa. Sprowadza się on więc do jej nieprawidłowego funkcjonowania. Obciąża on w efekcie przede wszystkim osoby kierujące zakładami zdrowia, które podejmują niewłaściwe decyzje w ramach swoich obowiązków służbowych. Odpowiedzialne są za niego także podmioty sprawujące funkcje administracyjne lub organizacyjne, w danej placówce.

Musisz wiedzieć, że błędy medyczne klasyfikuje się również w oparciu o przedstawiciela zawodu medycznego, który się ich dopuszcza.

Mogą to więc być błędy:

• lekarzy,
• stomatologów,
• położnych,
• pielęgniarek,
• ratowników medycznych, etc.

Jakie błędy medyczne są popełniane najczęściej?

Jako najczęściej popełniane błędy medyczne można wskazać:

• błędy diagnostyczne – postawienie diagnozy bez osobistego zbadania pacjenta, nieprzeprowadzenie z nim koniecznego wywiadu, zaniechanie przeprowadzenia odpowiednich badań laboratoryjnych,
• błędy terapeutyczne – pozostawienie pacjenta po operacji bez właściwego nadzoru, niewłaściwe dawkowanie leków, przeprowadzenie zabiegu pomimo istnienia w tym względzie przeciwwskazań lekarskich, zastosowanie już przestarzałej i niestosowanej metody leczenia,
• błędy techniczne – niewłaściwe wykonanie zabiegu lub badania diagnostycznego, niewykonanie koniecznych czynności okołozabiegowych, jak na przykład brak przeliczenia chust operacyjnych, narzędzi chirurgicznych lub niesprawdzenie stanu aparatury medycznej, pozostawienie przez lekarza w ciele pacjenta chusty operacyjnej, gazika, etc., pomylenie tożsamości pacjentów zakwalifikowanych do operacji,
• błędy organizacyjne – zaniedbania logistyczne, jak na przykład brak odpowiedniego sprzętu medycznego, narzędzi czy leków, zaniedbania dotyczące prowadzenia dokumentacji medycznej, nieprzestrzeganie zasad reżimu sanitarnego i dopuszczenie w efekcie do powstania zakażenia wewnątrzszpitalnego, brak wystarczającej liczby personelu medycznego,
• błędy lekarskie – niewykonanie wszystkich niezbędnych badań diagnostycznych, na przykład tomografii komputerowej, nierozpoznanie objawów danego schorzenia, pomimo wystąpienia jego oczywistych symptomów – przykładowo zawału mięśnia sercowego, zlecenie podania antybiotyku bez uprzedniego pobrania wymazu i wykonania posiewu, podanie leku, co do zastosowania którego powinny zaistnieć wątpliwości, niedbałe zbadanie pacjenta, wykonanie znieczulenia ogólnego przez lekarza niebędącego anestezjologiem, uszkodzenie narządów ciała lub nerwów podczas wykonywania operacji, etc.,
• błędy stomatologiczne – usunięcie zdrowego uzębienia, uraz oka pacjenta w wyniku braku odpowiedniego zabezpieczenia, złamanie szczęki podczas zabiegu wszczepiania implantu zawinione niewłaściwą techniką operacyjną, wprowadzenie do dróg oddechowych obcych przedmiotów, etc.,
• błędy położne – zbyt późne wykonanie lub niewykonanie cesarskiego cięcia, pomimo iż istnieją wskazania medyczne do jego przeprowadzenia, błędna diagnostyka stanu matki i płodu, która spowodowała nierozpoznanie wady lub choroby, brak odpowiedniego monitorowania stanu matki i dziecka, zbyt późne wezwanie lekarza do rodzącej, uszkodzenie głowy dziecka wskutek użycia kleszczy, naruszenie standardów okołoporodowych, odmowa ochrony krocza przy porodzie lub jej nieprawidłowe wykonanie, nieuzasadnione tzw. rutynowe nacięcie krocza pacjentki,
• błędy pielęgniarskie – zaniedbywanie sprawowania odpowiedniej opieki nad pacjentami, nieprawidłowe podłączenie kroplówki albo podawanie leku w innej dawce niż zlecona, zbagatelizowanie zgłaszanych przez pacjenta objawów, naruszenie praw pacjenta, w tym prawa do informacji, niewłaściwe monitorowanie stanu chorego, dopuszczenie do powstania odparzeń lub odleżyn,
• błędy ratownicze – zgon lub uraz pacjenta powstałe na skutek upadku podczas przenoszenia na noszach, niezadysponowanie zespołu ratownictwa medycznego do pacjenta wymagającego interwencji, zbyt długi czas oczekiwania pacjenta na zespół ratownictwa medycznego, zawiniony wypadek komunikacyjny w trakcie transportu medycznego, nieprawidłowy wybór miejsca hospitalizacji pacjenta – nieadekwatnego do jego stanu zdrowia, a także zbyt długie oczekiwanie na przekazanie pacjenta przez zespół ratownictwa medycznego na oddziale ratunkowym lub izbie przyjęć.

Oczywiście przykłady błędów medycznych można by mnożyć w nieskończoność, jednakże myślę, że wystarczy byś poznał jedynie te, które występują najczęściej. Umożliwi Ci to rozeznanie się w ich ogólnym charakterze, dzięki czemu będziesz mógł łatwiej ocenić, czy szkoda, jaką zostałeś dotknięty ma właśnie charakter błędu medycznego.

Gdyby nadal pojawiały się problemy – skontaktuj się z nami i dowiedz się, jak możemy Ci pomóc.