Narkotyki i ich używanie stanowią negatywne zjawisko społeczne. Skutki ich nadużywania sięgają daleko i obejmują degradację więzi rodzinnych, zniszczenie zdrowia i wzrost przestępczości. Z tych właśnie powodów przestępstwa narkotykowe są energicznie zwalczane przez odpowiednie służby.
Jeśli uległeś lub uległaś słabości (to się zdarza!) doprowadzając do kontaktu z narkotykami, narażasz się na poniesienie negatywnych konsekwencji prawnych. Ten artykuł dostarczy Ci wiedzy na temat tego, jak kształtuje się odpowiedzialność za posiadanie lub/i zażywanie narkotyków oraz co za to grozi. Lektura dostarczy Ci pełnej wiedzy co do ewentualnych, prawnych skutków posiadania i zażywania narkotyków.
Po przeczytaniu artykułu dowiesz się:
- Co to są narkotyki?
- Co oznacza narkomania, posiadanie oraz używanie narkotyków?
- Czy używanie narkotyków jest karalne?
- Co grozi za posiadanie środków odurzających lub substancji psychotropowych?
- Czym jest mniejsza i większa waga przestępstwa posiadania tych substancji i w jaki sposób zróżnicowane są sankcje z tego tytułu?
- Czy posiadanie na środków odurzających lub substancji psychotropowych na własny użytek jest karalne?
- Co grozi za posiadanie nowych substancji psychoaktywnych?
- Jakie są sankcje dodatkowe za posiadanie narkotyków?
- Czy usiłowanie posiadania narkotyków jest karalne?
- Czy możesz zostać zatrzymany za posiadanie narkotyków?
Co to są narkotyki?
Na początku muszę Ci wyjaśnić czym właściwie są narkotyki w świetle prawa. Jest to pojęcie o wiele szersze niż przypuszczasz…
Warto wspomnieć, że podstawowe kwestie dotyczące narkotyków oraz związanej z tym odpowiedzialności karnej reguluje ustawa z dnia z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii. Paradoksalnie, powyższy akt prawny nie posługuje się bezpośrednio terminem narkotyki. Składają się na nie bowiem trzy odrębne grupy związków:
- substancje psychotropowe,
- środki odurzające,
- nowe substancje psychoaktywne.
Oznaczają one każdą substancję lub grupy substancji pochodzenia naturalnego bądź syntetycznego oddziaływujące na ośrodkowy układ nerwowy człowieka. Mogą występować w formie czystej lub odpowiedniego preparatu (mieszanki) chemicznej.
Listę środków uznawanych w świetle prawa za narkotyki zawiera rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 sierpnia 2018 r. w sprawie wykazu substancji psychotropowych, środków odurzających oraz nowych substancji psychoaktywnych. Są one ułożone, według wskazanych powyżej grup, i obejmują:
- substancje psychotropowe – np. mefedron, metedron, mefylon, amfetaminę, metaamfitaminę,
- środki odurzające – np. benzetydyna, dezomorfina, etorfina, fentanyl, heroina, koka liściasta, kokaina, słoma makowa, marihuana,
- substancje psychoaktywne – np. etizolam, benzylofentanyl, etylopentynol;
Aktualnie trwa swoisty wyścig pomiędzy regulacjami prawnymi, a producentami opisywanych środków – te pierwsze nie zawsze nadążają za szybko powstającymi, nowymi typami narkotyków (dopalaczy).
Zaznaczyć trzeba, że polskie prawo wyróżnia także pojęcie środka zastępczego – jest to produkt zawierający substancję o działaniu na ośrodkowy układ nerwowy, który może być użyty w takich samych celach jak środek odurzający, substancja psychotropowa lub nowa substancja psychoaktywna. Stanowi on więc preparat, który wykazuje działanie podobne do substancji wymienionych w cytowanym rozporządzeniu. Przykładem takiego środka są tzw. dopalacze – szczególne środki, których działanie jest często o wiele bardziej groźne, niż działanie „klasycznych” narkotyków.
Co oznaczają narkomania, posiadanie i używanie narkotyków?
Musisz wiedzieć, że wspomniana ustawa szczegółowo definiuje zjawiska społeczne związane z narkotykami. Jak to na ogół bywa z przepisami – są one dość skomplikowane. Muszę się jednak nimi posłużyć, aby precyzyjnie wytłumaczyć czy popełniony czyn jest karalny.
I tak – narkomania – to stałe lub okresowe używanie w celach innych niż medyczne środków odurzających, substancji psychotropowych, środków zastępczych lub nowych substancji psychoaktywnych, w wyniku czego może powstać lub powstało uzależnienie od nich.
Z kolei używanie środka odurzającego, substancji psychotropowej, środka zastępczego lub nowej substancji psychoaktywnej oznacza wprowadzanie ich do organizmu człowieka, niezależnie od drogi podania.
Jeśli chodzi o posiadanie narkotyków, to żaden przepis prawa nie definiuje wprost tego, co to oznacza. Kwestia ta wyjaśniona jest przez orzecznictwo i doktrynę prawa, do których będę odwoływał się wielokrotnie. Mają one bowiem fundamentalne znaczenie dla opisywanych zagadnień.
Gdzie zaczyna się posiadanie narkotyków?
Posiadaniem środka odurzającego lub substancji psychotropowej w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii jest każde władanie, czyli dysponowanie takim środkiem lub substancją, a więc także związane z jego użyciem lub zamiarem użycia. Dodać trzeba, że z punktu widzenia prawnego posiadanie oznacza świadome i faktyczne dysponowanie rzeczą, niezależne od czasu jego trwania.
Przyjmuje się, że posiadaniem stanowiącym przestępstwo jest dysponowanie co najmniej taką ilości narkotyku, która teoretycznie jest w stanie wprowadzić w stan odurzenia jedną osobę. Oznacza to więc jedną działkę danego narkotyku. Dla przykładu można podać, że w przypadku marihuany jest to porcja o wadze około 0,5 grama. Tym samym, sam osad tej substancji pozostały w szklanej lufce, czy też śladowe ilości w postaci jej pozostałości w woreczku strunowym tzw. dilerce lub samarce, nie będą stanowiły podstawy do przypisania posiadaczowi popełnienia przestępstwa.
Jaka jest więc różnica pomiędzy zażywaniem, a posiadaniem narkotyków? Zagadnienie to zostało wyjaśnione w praktyce orzeczniczej. Z samego faktu stwierdzenia w organizmie określonej osoby obecności narkotyków nie można wywodzić, na zasadzie swoistego automatyzmu, faktu ich posiadania przez tę osobę. Tym samym, literalnie rzecz biorąc, użycie nie jest równoznaczne z posiadaniem.
Czy używanie narkotyków jest karalne?
Używanie narkotyków, a więc znajdowanie się pod ich wpływem, nie jest karalne (o ile oczywiście nie prowadzisz pod jego wpływem pojazdu mechanicznego). Żaden przepis prawa nie przewiduje za to sankcji. W praktyce orzeczniczej stwierdzono jednak, że proces zażywania narkotyku zawsze nierozerwalnie wiąże się z jakąś formą posiadania, dysponowania, dzierżenia, czy po prostu trzymania, wywodząc jednocześnie, że posiadanie związane z zażywaniem nie jest posiadaniem w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii z powodu niekaralności, tj. nieprzestępności zażywania narkotyków.
Nie może więc zostać uznane za czyn przestępny samo znajdowanie się w stanie pod wpływem lub po użyciu narkotyku. Karze podlega bowiem jedynie ich posiadanie (przed zażyciem). Dlatego też stwierdzenie takiego stanu nie może być postrzegane jako dowód bezpośredni wskazujący na fakt główny, a mianowicie wcześniejsze posiadanie narkotyku. Jest to tylko i wyłącznie dowód o charakterze poszlakowym. Wskazuje on w sposób bezpośredni jedynie na to, że określona osoba znajduje się pod wpływem takiego środka, a tylko pośredni na to, że mogła go wcześniej użyć, a w związku z tym i posiadać taki środek. Rzecz jednak w tym, że jeżeli nie da się wykluczyć wniosku alternatywnego, że osobie tej narkotyk udostępniono w sposób niezwiązany z przejęciem przez nią władztwa nad narkotykiem, dowód ten, jeżeli jest jedynym w sprawie, jest niewystarczający dla ustalenia popełnienia przestępstwa.
Powyższe oznacza, że użycie narkotyków nie podlega odpowiedzialności karnej. Nie wyklucza to jednak sankcji za ich uprzednie posiadanie, jeśli oczywiście zostanie Ci ono udowodnione, w sposób niebudzący wątpliwości.
Co grozi za posiadanie środków odurzających lub substancji psychotropowych?
Warto zauważyć, że prawie każde posiadanie narkotyków jest nielegalne. Wyjątki są przewidziane jedynie dla uprawnionego posiadania takich środków z powodów leczniczych, przemysłowych lub naukowych. Musi ono więc znajdować oparcie w przepisie jakiegokolwiek aktu prawnego, a więc ustawy lub rozporządzenia. Każde inne władanie takimi substancjami jest bezprawne i jako takie podlega karze przewidzianej przez odpowiednie przepisy.
Musisz więc wiedzieć, że posiadanie narkotyków jest przestępstwem uregulowanym w art. 62 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Zgodnie z nim – osoba, która posiada środki odurzające lub substancje psychotropowe, podlega karze pozbawienia wolności do trzech lat.
Należy przy tym dodać, iż posiadanie narkotyku jest karalne bez względu na jego cel. Tym samym, z punktu widzenia karalności nie ma znaczenia motywacja czy też nastawienie sprawcy tego czynu zabronionego. Bez znaczenia jest także to, czy osoba odpowiedzialna posiada narkotyki w celu zbycia, udzielenia ich innej osobie, czy też w celu samodzielnego użycia. Na zaistnienie tego przestępstwa nie ma również wpływu w jaki sposób jego sprawca je przechowuje, a więc czy znajdują się one w kieszeni, pojeździe mechanicznym, piwnicy, mieszkaniu, czy też ogrodzie.
Samo przestępstwo posiadania narkotyków ma charakter umyślny. Tym samym jego sprawca musi chcieć je popełnić, bądź przynajmniej przewidując taki skutek, godzić się na to. Odpowiedzialność karna w takim wypadku ma charakter ściśle zindywidualizowany, a więc dotyczyć może tylko i wyłącznie osoby, która faktycznie jest winna popełnienia czynu zabronionego.
Zaznaczyć jednak trzeba, że ustawodawca w ramach posiadania wyróżnia różne stany faktyczne. Oprócz bowiem „zwykłego posiadania” istnieją przypadki większej i mniejszej wagi.
Przypadek większej wagi
Przestępstwo posiadania w/w narkotyków ma swoją postać kwalifikowaną. Zachodzi ona wtedy, gdy sprawca dysponuje znaczną ilością takich środków. W takim wypadku jest on poddany zaostrzonej odpowiedzialności karnej, gdyż grozi mu kara pozbawienia wolności od roku do dziesięciu lat.
Co oznacza znaczna ilość narkotyków?
Przyjmuje się, iż ma ona miejsce wówczas, gdy wystarcza ona do jednorazowego odurzenia się co najmniej kilkudziesięciu osób.
Mniejsza waga
Jeżeli przestępstwo posiadania wskazanych narkotyków przybrało postać mniejszej wagi, w stosunku jego sprawcy stosuje się złagodzone represje karne. Podlega ono bowiem tylko grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do jednego roku.
Musisz wiedzieć, że zgodnie z przepisami Kodeksu karnego – grzywnę wymierza się w stawkach dziennych, określając liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, najniższa liczba stawek wynosi 10, zaś najwyższa 540. Ustalając stawkę dzienną sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Stawka dzienna nie może być niższa od 10 zł, ani też przekraczać 2 000 zł.
Kara ograniczenia wolności trwa najkrócej miesiąc, najdłużej dwa lata, a wymierza się ją w miesiącach i latach. Polega ona na obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne lub potrąceniu od 10% do 25% wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cel społeczny wskazany przez sąd. Sankcje te orzeka się łącznie lub osobno.
Kiedy występuje mniejsza waga czynu zabronionego?
Ma ona miejsce wtedy, gdy stopień społecznej szkodliwości oraz wina sprawcy są o wiele niższe, niż w przypadku podstawowej formy danego przestępstwa.
Oceniając czy zachodzą takie właśnie okoliczności, sądy biorą pod uwagę przede wszystkim ilość i rodzaj posiadanego narkotyku, a także osobę sprawcy przestępstwa – jego dotychczasową postawę, sytuację życiową oraz kontekst wejścia w posiadanie takich zakazanych substancji.
Czy posiadanie środków odurzających lub substancji psychotropowych na własny użytek jest karalne?
Posiadanie narkotyków na własny użytek jest również karalne, jednakże stosuje się w tym wypadku złagodzone zasady odpowiedzialności.
Zgodnie bowiem z art. 62a ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii – w razie posiadania środków odurzających lub substancji psychotropowych w ilości nieznacznej, przeznaczonych na własny użytek sprawcy, postępowanie karne można umorzyć jeszcze przed wydaniem postanowienia o wszczęciu śledztwa lub dochodzenia. Warunkiem jest jednak, aby przemawiała za tym okoliczność, iż orzeczenie wobec sprawcy kary byłoby niecelowe ze względu na okoliczności popełnienia czynu, a także stopień jego społecznej szkodliwości.
Co grozi za posiadanie nowych substancji psychoaktywnych?
Lżej karane jest posiadanie nowych substancji psychoaktywnych. Jeśli, wbrew przepisom ustawy, będziesz nimi dysponował lub dysponowała, wówczas sankcją jest tylko grzywna. W przypadku jednak, gdy będą to ilości znaczne, grozić Ci będzie grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do trzech lat. Jeśli dopuścisz się posiadania nieznacznej ilości takiego preparatu, postępowanie może zostać umorzone na takich samych zasadach, jak w przypadku środków odurzających lub substancji psychotropowych.
Jakie są sankcje dodatkowe za posiadanie narkotyków?
Posiadanie narkotyków, poza opisanymi powyżej sankcjami, podlega także dodatkowym, dotkliwym dla sprawców represjom.
I tak, w razie skazania za tego rodzaju przestępstwo oraz w przypadku umorzenia lub warunkowego umorzenia postępowania karnego, orzeka się dodatkowo przepadek środka odurzającego, substancji psychotropowej lub nowej substancji psychoaktywnej. Ma to miejsce nawet wtedy gdy nie były one własnością sprawcy. Jest to sankcja o charakterze obligatoryjnym, co oznacza, że sąd musi ją zastosować. Wydając tego rodzaju orzeczenie, sąd może zarządzić zniszczenie przejętych narkotyków. W celu zapobieżenia ewentualnym nadużyciom z czynności tej sporządza się odpowiedni protokół.
Dodatkowo, w razie skazania za wymienione przestępstwo, sąd może zastosować wobec Ciebie obowiązek uiszczenia nawiązki w wysokości do 50 000 zł. Jest ona przeznaczana na cele zapobiegania i zwalczania narkomanii.
Poza tym, w razie skazania sprawcy za przestępstwo posiadania środków odurzających lub substancji psychotropowych (z wyjątkiem przypadku mniejszej wagi), bądź z tytułu dysponowania znaczną ilością nowych substancji psychoaktywnych, sąd orzeka także środek karny w postaci świadczenia pieniężnego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Jej wysokość będzie wynosić co najmniej 1 000 złotych i może sięgać nawet kwoty 60 000 złotych.
Sankcji tej nie stosuje się do sprawcy przestępstwa posiadania środków odurzających lub substancji psychotropowych w jego podstawowej formie oraz posiadania nowych substancji psychoaktywnych (jeśli nie dotyczy to ich znacznej ilości), jednak tylko w przypadku, gdy sprawca jestosobą uzależnioną.
Czy usiłowanie posiadania narkotyków jest karalne?
Musisz wiedzieć, że także samo usiłowanie wejścia w posiadanie narkotyków jest karalne.
Przypomnieć trzeba że zachodzi ono wówczas, gdy sprawca w zamiarze popełnienia czynu zabronionego swoim zachowaniem bezpośrednio zmierza do jego dokonania, które jednak nie następuje.
Zdarzy się to więc np., gdy osoba sprzedająca narkotyk z którą się spotkałeś lub spotkałaś, nie zdążyła Ci go przekazać wskutek interwencji funkcjonariuszy policji dokonujących Waszego zatrzymania.
Ma ono miejsce także wtedy gdy sprawca nie uświadamia sobie, że dokonanie jest niemożliwe ze względu na brak przedmiotu nadającego się do popełnienia na nim czynu zabronionego lub ze względu na użycie środka nienadającego się do popełnienia czynu zabronionego. Jest to tzw. usiłowanie nieudolne.
Przykładem powyższego będzie sytuacja jaka została opisana wcześniej z tym jednak zastrzeżeniem, że diler chciał dopuścić się wobec Ciebie oszustwa w postaci zbycia substancji niebędącej narkotykiem, takiej jak proszek do pieczenia lub mąka.
Zaznaczyć przy tym trzeba, że nie podlega karze za usiłowanie, kto dobrowolnie odstąpił od jego dokonania lub zapobiegł skutkowi stanowiącemu znamię czynu zabronionego. Z kolei w stosunku do sprawcy, który dobrowolnie starał się zapobiec skutkowi stanowiącemu znamię czynu zabronionego, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
Czy możesz zostać zatrzymany za posiadanie narkotyków?
Na tak zadane pytanie, trzeba odpowiedzieć twierdząco!
Zasadą jest bowiem, że w przypadku przestępstw, osoba podejrzana zostaje zatrzymana przez policję. Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania karnego – policja ma prawo zatrzymać osobę podejrzaną, jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że:
- popełniła ona przestępstwo,
- zachodzi obawa ucieczki lub ukrycia się tej osoby,
- istnieje ryzyko zatarcia przez nią śladów przestępstwa,
- nie można ustalić jej tożsamości,
- istnieją przesłanki do przeprowadzenia przeciwko tej osobie postępowania w trybie przyspieszonym.
Jakie masz wtedy prawa?
Są one dość szerokie, a do najważniejszych należą uprawnienia do:
- skorzystania z pomocy adwokata lub radcy prawnego,
- korzystania z bezpłatnej pomocy tłumacza, jeżeli zatrzymany nie włada w wystarczającym stopniu językiem polskim,
- otrzymania odpisu protokołu zatrzymania,
- dostępu do pierwszej pomocy medycznej.
Poza tym istnieje obowiązek natychmiastowego poinformowania podejrzanego o przyczynach zatrzymania i o wskazanych powyżej prawach. Zatrzymanemu, na jego żądanie, należy także niezwłocznie umożliwić nawiązanie kontaktu z adwokatem lub radcą prawnym.
Zatrzymanego należy natychmiast zwolnić, gdy ustanie przyczyna zatrzymania, a także jeżeli w ciągu 48 godzin od chwili zatrzymania przez uprawniony organ, nie zostanie on przekazany do dyspozycji sądu wraz z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania. Należy go także zwolnić na polecenie sądu lub prokuratora.
Zatrzymanego należy zwolnić również wtedy, gdy w ciągu 24 godzin od przekazania go do dyspozycji sądu nie doręczono mu postanowienia o zastosowaniu wobec niego tymczasowego aresztowania albo nie ogłoszono mu tego postanowienia na posiedzeniu.
Choć wygląda to poważanie, wcale nie musi skończyć się tragicznie!
Zanim wejdziesz w posiadanie narkotyków, gruntownie przemyśl, czy gra jest warta świeczki. Sankcje z tego tytułu bywają daleko idące i mogą zaważyć na całym Twoim przyszłym życiu.
Jeżeli jednak zdarzyło Ci się popełnienie takiego czynu, należy rozważyć pomoc profesjonalisty specjalizującego się w tego typu sprawach. Tylko tego rodzaju fachowiec, dysponujący odpowiednią wiedzą oraz doświadczeniem, będzie w stanie uchronić Cię od poniesienia daleko idących represji karnych, a w sprzyjających okolicznościach – uzyskać nawet uniewinnienie, nadzwyczajne złagodzenie kary lub chociaż orzeczenie jej w zawieszeniu.
Szukasz odpowiedniej osoby? Być może już ją znalazłeś – skontaktuj się z nami i dowiedz, jak wykorzystamy zdobytą wiedzę i doświadczenie, aby uchronić Cię od odpowiedzialności karnej.
